PhÆt h†c Ph° Thông

Hòa ThÜ®ng Thích ThiŒn Hoa

Løc Hòa

A.Mª ñŠ:

1.Tai håi cûa s¿ bÃt hòa:

Trong s¿ sÓng chung Çøng h¢ng ngày, không có gì tai håi b¢ng s¿ bÃt hòa.S¿ bÃt hòa làm ung Ƕc cu¶c sÓng chung và b¡t bu¶c ngÜ©i ta phäi xa nhau, n‰u không muÓn ª gÀn nhau Ç‹ làm kh° cho nhau.

Trong gia Çình, anh em không hòa, thì tình cÓt nhøc chia ly.V® chÒng không hòa, thì gia nghiŒp ch£ng thành, con cái phäi bÎ Çau kh°, vì gÀn cha thì phäi xa mË; gÀn mË thì phäi xa cha.Xóm làng không hòa thì hay sinh ra rÀy rà, kiŒn cáo, chém gi‰t lÅn nhau.QuÓc gia không hòa thì sanh ra gi¥c-giä loån-låc, dân chúng kh° sª.Nhân-loåi bÃt hoà, thì chi‰n tranh ti‰p diÍn, nhân sinh Çiêu-ÇÙng, suy tàn.

2.S¿ quan tr†ng cûa nhu-hòa:

ñã thÃy s¿ bÃt hòa nguy hi‹m nhÜ th‰ nào, tÃt nhiên cÛng phäi thÃy ÇÙc-tánh nhu-hòa là cÀn thi‰t nhÜ th‰ nào cho Ç©i sÓng tÆp-th‹.

Chúng ta thÜ©ng nghe nói: " Dï hòa vi quš" (lÃy hòa làm quš).BÓn ch» giän-dÎ Ãy có m¶t công døng ích l®i vô cùng.Nh»ng ai Ãy nó làm phÜÖng-châm, thì bÃt luÆn viŒc l§n viŒc nhÕ ÇŠu thành-t¿u dÍ-dàng.Trái låi, nh»ng ai khinh thÜ©ng nó, thì công viŒc chung không bao gi© có k‰t quä.

Sánh Nho cÛng có nói: "th©i th‰ thuÆn, không b¢ng ÇÎa th‰ l®i; ÇÎa th‰ l®i, không b¢ng nhân tâm hòa" (thiên th©i bÃt nhÜ ÇÎa l®i, ÇÎa l®i bÃt nhÜ nhân hòa).Xem th‰ thì Çû bi‰t: y‰u-tÓ hòa là quan tr†ng hÖn h‰t trong m†i viŒc, m†i t° chÙc.Gia Çình hòa thì gia-Çình có hånh phúc; nܧc nhà hòa thì nܧc nhà ÇÜ®c thånh trÎ; nhÖn-l†ai hòa thì th‰-gi§i an låc.

Hi‹u bi‰t hÖn ai h‰t s¿ quan tr†ng cûa ÇÙc tánh nhu hoà trong Ç©i sÓng tÆp th‹, ÇÙc PhÆt Çã ch‰ ra pháp "Løc-hòa" cho hàng PhÆt-tº.

B.Chánh ñŠ

I.ñÎnh Nghïa

Løc-hoà là sáu phÜÖng pháp cÜ-xº v§i nhau cho hòa-h®p tØ vÆt-chÃt ljn tinh-thÀn, tØ l©i nói ljn viŒc làm.Hòa ª Çây là hòa v§i møc-Çích ti‰n t§i s¿ cao ÇËp, ljn con ÇÜ©ng giäi thoát, toàn thiŒn toàn mÏ, chÙ không phäi hòa m¶t cách nhu nhÜ®c, thø Ƕng, ai nói quÃy cÛng Ø, ai nói phäi cÛng gÆt.Hoà ª Çây cÛng không phäi là m¶t phÜÖng tiŒn trong giai Çoån Ç‹ rút lui th¡ng l®i vŠ mình, rÒi låi chi‰n.Hoà ª Çây nh¡m møc-Çích làm l®i cho tÃt cä, gây hånh-phúc cho tÃt cä, trong Ãy không có bóng dáng "t¿ và tha" không có so-Ço "ta và ngÜ©i".

II.Løc hòa là nh»ng gì?

Løc-Hòa gÒm có sáu Çi‹m sau Çây:

1.Thân hòa cùng ª (Thân hòa ÇÒng trú):

Nghïa là cùng nhau ª dܧi m¶t mái nhà, trong m¶t phåm vi, m¶t t° chÙc, hôm s§m có nhau, cùng æn cùng ngû, cùng h†c cùng hành.

Khi Çã sÓng chung-Çøng h¢ng ngày nhÜ th‰, thì phäi hoà thuÆn v§i nhau, không dùng sÙc månh, võ l¿c Ç‹ lÃn hi‰p, Çánh ÇÆp nhau.N‰u là anh em, v® chÒng, con cái trong m¶t gia Çình, thì phäi trên thuÆn dܧi hòa, anh ra anh, em ra em, chÒng ra chÒng, v® ra v®, chÙ không ÇÜ®c l¶n-x¶n vô trÆt-t¿, hi‰p Çáp, sát phåt nhau.

N‰u là nh»ng PhÆt-tº, cùng ª v§i nhau tu tÆp dܧi m¶t mái chùa, thì tuy là không phäi ru¶t thÎt, nhÜng cÛng là nh»ng ngÜ©i con chung cûa ÇÙc PhÆt, cùng m¶t lš-tܪng møc Çích, thì cÛng phäi lÃy cái hòa-khí làm ÇÀu, không ÇÜ®c chia phe phái, › månh hi‰p y‰u, › th‰ hi‰p cô, månh ai nÃy ÇÜ®c.

N‰u là ÇÒng-bào, cùng chung sÓng trong m¶t quÓc-gia xã h¶i, thì phäi lÃy s¿ Çoàn k‰t làm ÇÀu, không ÇÜ®c gây cänh nÒi da xáo thÎt, chia næm xÈ bäy, làm thành gi¥c chòm, gi¥c xóm, sát phåt nhau, chém gi‰t nhau.NgÜ©i nܧc ta có câu ca-dao rÃt có š nghïa:

" BÀu Öi thÜÖng lÃy bí cùng,

Tuy r¢ng khác giÓng, nhÜng chung m¶t giàn"

Khác giÓng, mà sÓng chung trên m¶t giàn, còn phäi hòa thuÆn thÜÖng yêu nhau; huÓng chi là cùng m¶t dân t¶c, giÓng-nòi!

CÛng th‰, Çã là nhân-loåi, cùng chung sÓng trên quä ÇÎa cÀu này, thì dù là da tr¡ng, da Çen, da vàng hay da ÇÕ cÛng là "tÙ häi giai huynh ÇŒ" cä.ñã là giÓng ngÜ©i nhÜ nhau mà låi Çem nhau ra chi‰n tru©ng b¡n gi‰t nhau, làm mÒi cho súng Çån vô tri, thì thÆt là vô cùng phi-lš.

Tóm låi, Çã cùng chung sÓng v§i nhau trong m¶t ÇÎa-vÎ, m¶t gi§i-hån, m¶t hoàn-cänh, thì bao gi© cÛng phäi hòa häo v§i nhau.

2.L©i nói hòa hiŒp, không tranh cãi nhau: (KhÄu hoà vô tranh)

MuÓn thân không Çánh ÇÆp nhau, không ÇÓi ch†i nhau, khi ª bên cånh nhau, thì l©i nói phäi gi» gìn cho ÇÜ®c ôn-hòa nhã -nh¥n; trong m†i trÜ©ng h®p, nhÃt thi‰t không ÇÜ®c rÀy rà, cãi c† nhau.

Có ngÜ©i thân hòa mà khÄu không hòa, æn thua nhau tØng câu nói, tìm cách mÌa mai, châm th†c nhau, håch hÕi nhau tØng mi‰ng m¶t, cuÓi cùng sanh ra Ãu Çä nhau.Trong m¶t gia Çình, cÛng vì m¶t l©i nói không hòa, mà nhiŠu khi anh em xa lìa nhau, v® chÒng ly tán nhau, cha con không thÃy m¥t nhau, trª thành nh»ng kÈ xa-lå, thù h¢n nhau.

Trong xã-h¶i, cÛng vì m¶t l©i nói không hòa, mà nhiŠu khi quÓc gia phäi lâm nån chi‰n tranh, nhân loåi phäi bÎ ÇÄy vào lò sát sanh thäm khÓc.

Bªi th‰, nên thân th‹ hòa chÜa phäi là Çû, mà PhÆt dåy phäi hòa cä miŒng n»a.Nghïa là ngÜ©i PhÆt-tº phäi nói l©i dÎu dàng, hòa nhã v§i nhau, nhÃt thi‰t không ÇÜ®c cãi lÅy, gây g° nhau.N‰u có gì th¡c m¡c, cÀn phäi bàn cãi cho ra lë, thìtuyŒt ÇÓi phäi dùng l©i ôn-tÒn, hòa-nhã mà bàn luÆn.

3.Ý hòa cùng vui (Ý hòa ÇÒng duyŒt):

Duy thÙc h†c có nói:Ý là hŒ tr†ng hÖn h‰t, nó là Ƕng cÖ thúc ÇÄy miŒng và thân:K‹ công thì nó ÇÙng ÇÀu, mà k‰t t¶i, nó cÛng ÇÙng trܧc (công vi thû, t¶i vi khôi).Bªi th‰ cho nên, trong m¶t gia Çình, m¶t Çoàn th‹, m‡i ngÜ©i cÀn phäi gi» gìn š tÙ, tâm ÇÎa cûa mình.N‰u š tܪng hiŠn hòa, vui vÈ thì thân và l©i nói dÍ gi» ÇÜ®c hòa-khí.Trái låi, n‰u š tÙ bÃt hòa, thÜ©ng trái ngÜ®c nhau, ganh ghét nhau, thì thân và khÄu khó mà gi» cho ÇÜ®c hòa häo.Dù có cÓ g¡ng bao nhiêu, Ç‹ thân và khÄu ÇÜ®c hòa khí, hay vì s® m¶t uy quyŠn gì ª trên, mà phäi æn ª hòa thuÆn v§i nhau, thì s¿ hòa thuÆn này cÛng ch£ng khác gì m¶t l§p sÖn ÇËp Çë, tô lên m¶t tÃm g‡ Çã møc.M¶t khi s¿ xung Ƕt bên trong Çã ljn m¶t mÙc Ƕ không th‹ chÙa Ç¿ng ÇÜ®c n»a, tÃt nó së n° tung ra trong l©i nói hay trong cái ÇÃm Çá; cÛng nhÜ tÃm g‡ khi Çã møc quá rÒi thì th‰ nào l§p sÖn bên ngoài cÛng rån nÙc, Ç° b‹.

ñÙc PhÆt Çã thÃu rõ nhÜ th‰, nên Ngài dåy phäi có tâm š vui vÈ, hòa hiŒp trong khi chung sÓng v§i nhau.

MuÓn ÇÜ®c tâm š hòa hiŒp, phäi tu hånh h›-xä.H›-xä nghïa là bÕ ra ngoài nh»ng s¿ buÒn phiŠn, h©n giÆn, không chÃp ch¥t trong lòng nh»ng l‡i lÀm cûa kÈ khác.Có nhÜ th‰, tâm hÒn m§i thÜ thái, vui vÈ ÇÜ®c, và š nghï m§i trong sáng, thanh-tÎnhÇÜ®c.VÆy PhÆt-tº chúng ta hãy cÓ g¡ng tu hånh h›-xä m§i ÇÜ®c.

4.Gi§i hòa cùng tu (Gi§i hòa ÇÒng tu):

Trong m¶t t° chÙc, m¶t Çoàn th‹ nào có trÆt t¿, tÃt ÇŠu có gi§i luÆt qui cÛ h£n hoi.

Trong Çåo PhÆt, m‡i PhÆt-tº, tùy theo ÇÎa vÎ cÃp b¿c tu hành cûa mình, mà th† lãnh ít hay nhiŠu gi§i luÆt.NgÜ©i tåi-gia thì th† ngÛ gi§i; ngÜ©i xuÃt gia thì th† 10 gi§i n‰u là Sa-di, th† 250 gi§i n‰u là Tÿ-kheo, th† 348 gi§i n‰u là Tÿ-kheo Ni,v.v...

Khi PhÆt-tº h¶i h†p låi, hay khi cùng chung sÓng Ç‹ tu h†c, m‡i ngÜ©i tùy theo cÃp b¿c v§i nhau, thì tÃt phäi th† gi§i và gi» gi§i nhÜ nhau, chÙ không ÇÜ®c l¶n x¶n, gi» gi§i này, bÕ gi§i kia, gi» gi§i kia bÕ gi§i n†, m‡i ngÜ©i m‡i thÙ.N‰u có s¿ vô k› luÆt này thì lë tÃt-nhiên t° chÙc Ãy së tan rã.Vì th‰, ÇÙc PhÆt dåy: khi PhÆt tº Çã chung sÓng v§i nhau, thì triŒt Ç‹ phäi cùng nhau tu nh»ng gi§i luÆt nhÜ nhau, gi» Çúng nh»ng gi§i luÆt cûa cÃp b¿c mình.

Nói r¶ng ra, trong m¶t trÜ©ng h†c, m¶t gia Çình PhÆt-tº, m¶t h¶i ch£ng hån, bao gi© cÛng lÃy k› luÆt làm ÇÀu. Trong trÜ©ng, n‰u h†c sinh không gi» k›-luÆt trong trÜ©ng, ai muÓn ra cÙ ra, ai muÓn vào cÙ vào, ai muÓn h†c cÙ h†c, ai muÓn chÖi cÙ chÖi, thì trÜ©ng Ãy phäi sÆp.Trong gia Çình PhÆt-tº, Çoàn sinh m‡i ngÜ©i m‡i làm theo m‡i š riêng mình, không tuân næm ÇiŠu luÆt cûa Gia-Çình, không làm theo huÃn lŒnh cûa Huynh-trܪng, thì gia-Çình PhÆt-tº Ãy së tan-rã. Trong m¶t h¶i, h¶i viên không tôn tr†ng ÇiŠu lŒ cûa h¶i, phân chia giai-cÃp, t¿ cho mình sang không cÀn gi» gi§i nhÜ ngÜ©i hèn, t¿ cho mình giàu, không gi» gi§i nhÜ ngÜ©i nghèo, t¿ cho mình có h†c thÙc không gi» gi§i nhÜ ngÜ©i vô h†c; n‰u có tình trång nhÜ th‰, tÃt h¶i Ãy së tan rã.

Nói tóm låi, trong m†i Çoàn th‹, Çåo hay Ç©i, n‰u không cùng nhau gìn gi» ÇiŠu, k› luÆt, quy-t¡c, thì chúng ta không bao gi© sÓng chung v§i nhau ÇÜ®c. VÆy PhÆt-tº, muÓn hòa h®p cùng nhau d‹ tu tÆp, thì m‡i ngÜ©i cÀn phäi gìn gi» gi§i luÆt nhÜ nhau.

5.ThÃy bi‰t giäi bày cho nhau hi‹u (Ki‰n hòa ÇÒng giäi):

Trong s¿ sÓng chung, m‡i ngÜ©i hi‹u bi‰t ÇÜ®c ÇiŠu gì, khám phá ÇÜ®c Çi‹m gì, phäi giäi bày, chÌ bäo cho ngÜ©i khác hi‹u. NhÜ th‰ trình Ƕ hi‹u bi‰t m§i không chênh-lŒch, s¿ tu h†c m§i ti‰n ÇŠu và tinh thÀn binh-Ç£ng, m§i dÍ gi» v»ng gi»a nh»ng ngÜ©i cùng ª m¶t Çoàn-th‹.

Khi ta khám phá ra ÇÜ®c m¶t ÇiŠu gì m§i lå, hay có m¶t š ki‰n gì hay ho, n‰u ta không giäi bày cho ngÜ©i chung quanh, thì không nh»ng ta là m¶t kÈ ích k›, mà còn tåo ra m¶t s¿ t¡c-nghËn gi»a s¿ thông cäm v§i nh»ng ngÜ©i khác.Lòng ích k› và s¿ t¡c-nghËn Ãy là mÓi dây cûa s¿ chia rë, bÃt hòa, xung Ƕt. Trܧc m¶t vÃn ÇŠ, m‡i ngÜ©i së nghï, së thÃy m‡i cách, và do Çó, së gây nghi ng©, hoang mang trong Çoàn th‹, vì phÀn Çông không bi‰t tin vào ai.

NhÃt là trong kinh sách PhÆt, vØa nhiŠu, vØa cao siêu, vØa Çû loåi, m‡i PhÆt-tº có th‹ khám phá ra m¶t khía cånh khác nhau, tìm ra m¶t š nghïa có th‹ Çúng, mà cÛng có th‹ sai. Trong nh»ng trÜ©ng h®p Ãy, mà không gÃp rút giäi bày quan Çi‹m, š ki‰n cûa mình cho m†i ngÜ©i trong Çoàn th‹ hi‹u bi‰t, thì khó mà có th‹ sÓng hoà hiŒp v§i nhau.

6.L®i hòa cùng chia cân nhau (L®i hòa ÇÒng quân):

VŠ tài l®i, vÆt th¿c, ÇÒ dùng phäi phân chia cho cân nhau hay cùng nhau th†-døng, không ÇÜ®c chi‰m làm cûa riêng, hay giành phÀn nhiŠu vŠ mình.

Trong khi sÓng chung, n‰u có ngÜ©i Çem cho vÆt th¿c, y phøc, mŠn chi‰u thuÓc thang v.v... thì phäi Çem quân phân tÃt cä, nghïa là chia cho ÇŠu nhau, không vì tình riêng, kÈ ít ngÜ©i nhiŠu, kÈ tÓt ngÜ©i xÃu, nhÜng phäi lÃy công b¢ng làm tr†ng.Gi» ÇÜ®c nhÜ th‰, thì dù ª chung nghìn ngÜ©i cÛng vÅn hòa vui.Trái låi, n‰u vì tình tÜ, š riêng tham tài ham h®i thì dù chÌ có vài ba ngÜ©i chung sÓng v§i nhau, cÛng không th‹ hòa ÇÜ®c.

Trong xã-h¶i sª dï có s¿ xung Ƕt d»-d¶i, phân chia giai cÃp, cÛng do vì thi‰u s¿ "l®i hoà ÇÒng quân" cä. NgÜ©i giàu thì giàu quá, kÈ nghèo thì nghèo xÖ, kÈ dinh th¿ nguy-nga, ru¶ng cò bay th£ng cánh, có kÈ không có m¶t chòi tranh vách ÇÃt. Do Çó, không th‹ có hoà bình ÇÜ®c: ngÜ©i vô sän xung Ƕt v§i kÈ h»u sän, nܧc nghèo Çói sanh s¿ v§i nܧc phú cÜ©ng.

N‰u nhân loåi thâm hi‹u r¢ng: cu¶c giàu sang phú quš trong nhân gian nhÜ håt sÜÖng džng trên cành hoa, công danh vinh hi‹n trên Ç©i nhÜ b†t nܧc n‡i trên m¥t bi‹n, thì ch¡c s¿ chênh-lŒch gi»a giàu và nghèo së b§t Çi nhiŠu l¡m, và nhân loåi së b§t xung Ƕt nhau hÖn.

V§i m¶t tinh-thÀn bình-Ç£ng l®i tha, tØ bi cÙu kh°, v§i m¶t trí huŒ soi thÃu rõ s¿ vô-thÜ©ng, giä tåm cûa cu¶c Ç©i, ñÙc PhÆt Çã dåy: "Có tài l®i, nên tuÿ phÆn chia s§t cho nhau", hay triŒt Ç‹ hÖn n»a: "L®i hoà ÇÒng quân".

VÆy chúng ta Çã là PhÆt tº, phäi nên cÓ g¡ng th¿c hành cho ÇÜ®c l©i dåy Ãy.

C. K‰t LuÆn:

ñ‹ có m¶t š niŒm t°ng quát vŠ løc hoà, chúng ta hãy ôn låi m¶t lÀn n»a, nh»ng š chính trong 6 ÇiŠu chÌ bäo cûa ÇÙc PhÆt:

1.Hãy chung sÓng v§i nhau m¶t cách hoà h®p, hãy chung lÜng Çâu cÆt Çùm b†c nhau, chÙ không nên dùng võ l¿c Ç‹ Çàn áp nhau.

2.Hãy nói næng v§i nhau m¶t cách dÎu-dàng, hoà nhã; n‰u có ÇiŠu gì th¡c m¡c cÀn bàn cãi, thì cÛng phäi bàn cãi trong ôn-hoà, lÍ-Ƕ.

3.Hãy nuôi dÜ«ng š tÓt ÇËp ÇÓi v§i nhau, hãy trau dÒi ÇÙc h›-xä, ÇØng bao gi© thù hiŠm ganh-tÎ nhau.

4.Hãy gi» Çúng gi§i luÆt nhÜ nhau, hãy lÃy k› luÆt làm ÇÀu. Vô k› luÆt thì không m¶t Çoàn th‹ nào có th‹ tÒn tåi ÇÜ®c.

5.Hãy giäi bày nh»ng s¿ hi‹u bi‰t nh»ng š ki‰n cûa mình cho ngÜ©i chung quanh. NgÜ©i thông hi‹u nhiŠu, phäi có b°n phÆn chÌ bày cho ngÜ©i hÆu ti‰n và dÅn-d¡t h† Çi kÎp mình.

6.Hãy chia ÇÒng ÇŠu tài l®i thu-thÆp ÇÜ®c cho nh»ng ngÜ©i cùng sÓng chung v§i mình, Ç‹ m†i ngÜ©i ÇŠu ÇÜ®c thoä mãn, vui vÀy.

Sáu ÇiŠu dåy trên Çây, n‰u chúng ta th¿c hiŒn m¶t cách triŒt Ç‹ thì trong gia Çình, cha mË, v® chÒng, anh em ÇŠu ÇÜ®c hoà thuÆn yên vui, gia nghiŒp m‡i ngày m‡i thÎnh Çåt; quÓc-gia ÇÜ®c hùng-cÜ©ng thÎnh-trÎ, th‰ gi§i ÇÜ®c hoà-bình an-låc.

Riêng vŠ trong gi§i PhÆt tº chúng ta, n‰u áp døng Çúng-Ç¡n pháp "Løc hoà", thì s¿ tu h†c cûa chúng ta mau ÇÜ®c ti‰n-b¶, con ÇÜ©ng giäi-thoát ÇÜ®c gÀn hÖn và cänh gi§i c¿c låc không phäi chÌ là m¶t ܧc v†ng.

VÆy xin khuyên các PhÆt-tº m‡i ngÜ©i sau khi h†c hi‹u Løc hoà, phäi th¿c hành cho ÇÜ®c và khuyên m†i ngÜ©i th¿c hành theo, Ç‹ cùng hܪng hånh-phúc chung.