PhÆt H†c Ph° Thông

Hòa ThÜ®ng Thích ThiŒn Hoa

nhân-quä

Dàn Bài

                       

A. Mª ñŠ: M†i s¿ m†i vÆt trong vÛ-trø ÇŠu tuân theo m¶t cái luÆt chung: ñó là Nhân-quä. 

B. Chánh ñŠ: 

I.ñÎnh Nghïa: Nhân-Quä

II.Nh»ng Ç¥c-tính cûa luÆt Nhân-quä:

1)Nhân th‰ nào thì quä th‰ Ãy.

2)M¶t Nhân không th‹ sinh ra Quä.

3)Trong Nhân có Quä, trong Quä có Nhân.

4)S¿ phát-tri‹n mau chÆm tØ Nhân ljn Quä.

III.Phân-tích hành-tܧng cûa Nhân-quä trong th¿c t‰:

1)Nhân-quä trong nh»ng vÆt vô-tri-giác.

2)Nhân-quä trong loài th¿c vÆt

3)Nhân quä trong các loài Ƕng-vÆt.

4)Nhân quä nÖi con ngÜ©i:

a) VŠ phÜÖng-diŒn th‹-chÃt

b) VŠ phÜÖng-diŒn tinh-thÀn

IV.Nhân-quä vŠ phÜÖng diŒn tinh-thÀn:

1)Nhân-quä cûa tÜ tܪng và hành-vi không tÓt.

2)Nhân quä cûa tÜ tܪng và hành-vi tÓt.

V.L®i ích Çem låi cho chúng ta do s¿ hi‹u bi‰t và áp døng luÆt Nhân-quä:

1)LuÆt Nhân-quä tránh cho ta nh»ng mê-tín, dÎ-Çoan, nh»ng tin tܪng sai-lÀm vào thÀn-quyŠn.

2)LuÆt Nhân-quä Çem låi lòng tin-tܪng vào chính con ngÜ©i.

3)LuÆt Nhân-quä làm cho chúng ta không chán-nãn, trách móc.

VI.Quy‰t nghi:

1)NgÜ©i æn ª hiŠn tØ sao låi g¥p tai-nån? NgÜ©i ác sao låi ÇÜ®c nhiŠu ÇiŠu hånh phúc?

2)ñã là Nhân-quä thì ai làm nÃy chÎu, sao có nhiŠu trÜ©ng h®p cha làm con phäi chÎu liên-can; con làm cha phäi chÎu änh-hܪng.

C. K‰t LuÆn: ñã tin luÆt Nhân-quä thì phäi cÓ-g¡ng làm ÇiŠu lành, tránh ÇiŠu d», dù l§n hay nhÕ. 

nhân-quä

A. Mª ñŠ:

VÛ-trø, vån-vÆt không phäi tuÀn hành, bi‰n dÎch m¶t cách ngÅu nhiên, vô lš, mà tuân theo m¶t cái luÆt chung. LuÆt Çó là luÆt nhân-quä. LuÆt này không phäi do m¶t ÇÃng nào, xã h¶i nào Ç¥t ra, mà là m¶t luÆt thiên nhiên âm-thÀm, l¥ng-lë, nhÜng Çúng Ç¡n, månh më vô cùng.

NgÜ©i Ç©i vì không quan-sát m¶t cách kÏ-càng, tÜ©ng tÆn nên không nhÆn thÃy luÆt Ãy. Do Çó, h† Çã hành-Ƕng m¶t cách bØa bãi, thi‰u tinh thÀn trách-nhiŒm ÇÓi v§i bän thân mình và v§i ngÜ©i chung quanh. Và cÛng vì th‰ mà h† Çã Çau kh°, l¥n løp mãi trong bi‹n mê-m©, t¶i-l‡i.

Trái låi, ñÙc PhÆt là vÎ Çã hoàn-toàn giác-ng¶, Çã phát huy ra ÇÜ®c cái luÆt nhân-quä Çang chi phÓi, ÇiŠu hành m†i s¿ m†i vÆt trong vÛ trø này, nên Ngài Çã hành-Ƕng m¶t cách sáng-suÓt, l®i låc cho chính mình và chúng-sanh.

VÆy chúng ta là PhÆt Tº, chúng ta cÀn phäi hi‹u bi‰t cái luÆt nhân-quä mà ÇÃng TØ-phø Çã phát huy Çó nhÜ th‰ nào, Ç‹ rÒi hành Ƕng Çúng theo nhÜ nh»ng ÇiŠu Ngài Çã làm, hÀu Çem låi hånh-phúc chân thÆt, lâu bŠn cho mình và ngÜ©i và ngÜ©i chung quanh.

B. Chánh ñŠ:

I.ñÎnh Nghïa:

" Nhân" là nguyên-nhân, "Quä" là k‰t quä. Nhân là cái mÀm, Quä là cái håt, cái trái do mÀm Ãy phát sinh. Nhân là næng-l¿c phát Ƕng, Quä là s¿ hình-thành cûa næng-l¿c phát Ƕng Ãy. Nhân là Quä là hai trång-thái ti‰p nÓi nhau, tÜÖng quan mÆt thi‰t v§i nhau, nÜÖng vào nhau mà có. N‰u không có Nhân thì không th‹ có Quä; n‰u không có Quä thì bi‰t không có Nhân.

II.Nh»ng ñ¥c Tính cuä LuÆt Nhân Quä

1.Nhân th‰ nào thì quä th‰ Ãy.

N‰u ta muÓn có quä cam thì ta phäi ÜÖng håt giÓng cam; n‰u ta muÓn håt ÇÆu thì ta phäi gieo giÓng ÇÆu. Không bao gi© ta trÒng cam mà låi ÇÜ®c ÇÆu, hay trÒng ÇÆu mà låi ÇÜ®c cam. NgÜ©i h†c Çàn thì bi‰t Çàn, ngÜ©i h†c ch» thì bi‰t ch». Nói m¶t cách khác, nhân v§i quä bao gi© cÛng ÇÒng m¶t loåi v§i nhau. HÍ nhân Ç°i thì quä cÛng Ç°i.

2.M¶t nhân không th‹ sanh ra quä.

S¿ vÆt trong vÛ trø này ÇŠu là s¿ t° h®p cûa nhiŠu nhân duyên. Cho nên không có m¶t nhân nào, có th‹ t¿ tác thành k‰t quä ÇÜ®c, n‰u không có s¿ giúp Ç« cûa nhiŠu nhân khác. Nói r¢ng håt lúa sanh ra cây lúa, là nói m¶t cách giän dÎ cho dÍ hi‹u, chÙ thÆt ra håt lúa không th‹ sanh ra gì ÇÜ®c cä, n‰u Ç‹ m¶t mình nó gi»a khoäng trÓng không, thi‰u không khí, ánh sáng, ÇÃt nܧc, nhân công.

Cho nên, khi ta nghe bÃt cÙ ai tuyên bÓ r¢ng: "M†i vÆt do m¶t nhân sinh ra, hay m¶t nhân có th‹ sinh ra vån-vÆt"; ta có th‹ ch¡c-ch¡n r¢ng, ngÜ©i Ãy nói sai s¿ thÆt.

3.Trong nhân có quä, trong quä có nhân.

Chính trong nhân hiŒn tåi Çã có hàm chÙa cái quä vÎ lai; cÛng chính trong cái quä hiŒn tåi, Çã có hình bóng cûa nhân quá khÙ. M¶t s¿ vÆt mà ta g†i là nhân, là khi nó chÜa bi‰n chuy‹n, hình thành ra cái quä mà ta mong muÓn, ch© Ç®i. M¶t s¿ vÆt mà ta g†i là quä, là khi nó Çã bi‰n chuy‹n, hình thành ra trång thái mà ta mong Ç®i ܧc muÓn. M‡i vÆt, vì th‰, ÇŠu có th‹ g†i là nhân hay là quä ÇÜ®c cä: ÇÓi v§i quá khÙ , thì nó là quä; nhÜng ÇÓi v§i tÜÖng lai thì nó là nhân. Nhân và quä ti‰p nÓi nhau, Ç¡p Ç°i nhau nhÜ nh»ng vòng trong s®i dây chuyŠn.

4.S¿ phát tri‹n nhanh và chÆm tØ nhân ljn quä.

S¿ bi‰n chuy‹n tØ nhân ljn quä, có khi nhanh khi chÆm, chÙ không phäi bao gi© cÛng diÍn ti‰n trong m¶t th©i gian ÇÒng nhÃt.

Có nh»ng nhân và quä xäy ra k‰ ti‰p nhau, liŠn nhau, nhân vØa phát khªi thì quä Çã xuÃt hiŒn, khi ta vØa Çánh xuÓng m¥t trÓng (nhân) thì ti‰ng trÓng liŠn phát hiŒn ra (quä); hay khi hai luÒng ÇiŒn âm và dÜÖng vØa g¥p nhau, thi ánh sáng liŠn bØng lên. Có khi nhân Çã gây rÒi, nhÜng phäi Ç®i m¶t th©i gian, quä m§i hình thành, nhÜ tØ khi gieo håt giÓng, cho ljn khi g¥t lúa, cÀn phäi có m¶t th©i gian ít nhÃt là bÓn tháng.

Có khi tØ nhân ljn quä cách nhau tØng chøc næm, nhÜ ÇÙa bé m§i c¡p sách Çi h†c ljn ngày thành tài phäi qua m¶t th©i gian ít nhÃt là mÜ©i næm.

Có khi cÀn ljn m¶t vài træm næm, hay nhiŠu hÖn n»a quä m§i xuÃt hiŒn. Ch£ng hån nhÜ tØ š niŒm dành Ƕc lÆp cûa m¶t quÓc gia, ljn khi th¿c hiŒn ÇÜ®c nŠn Ƕc lÆp Ãy, cÀn phäi träi qua bao th‰ k›.

Vì lš do mau chÆm, trong s¿ phát hiŒn cái quä, chúng ta không nên nóng näy hÃp tÃp, mà cho r¢ng cái luÆt nhân quä không hoàn toàn Çúng, khi thÃy có nh»ng cái nhân chÜa phát sinh ra quä.

III.Phân Tích Hành-Tܧng cûa Nhân Quä trong th¿c t‰.

NhÜ các Çoån trên Çã nó, nhân quä chi phÓi tÃt cä vÛ trø vån h»u, không có m¶t vÆt gì, s¿ gì, Ƕng vÆt hay th¿c vÆt, vÆt chÃt hay tinh-thÀn, thoát ra ngoài luÆt nhân quä ÇÜ®c. ª Çây, Ç‹ có m¶t quan-niŒm rõ-ràng hÖn vŠ luÆt nhân quä, chúng ta hãy tuÀn t¿ phân tách hành tܧng cûa nhân quä trong m†i s¿ vÆt.

1.Nhân quä có trong nh»ng vÆt vô tri, vô giác.

Nܧc bÎ lºa ÇÓt thì nóng, bÎ gió th°i thì thành sóng, bÎ lånh thì Çông låi. N¡ng lâu ngày thì Çåi hån, mÜa nhiŠu thì løt, gió nhiŠu thì sanh bão.

2.Nhân quä trong loài th¿c vÆt.

Håt cam thì sanh ra cây cam, cây cam thì sanh ra trái cam. Håt §t thì sanh ra cây §t, cây §t thì sanh ra trái §t. Nói m¶t cách t°ng quát, giÓng ng†t thì sanh ra trái ng†t, giÓng chua thì sanh ra trái chua, giÓng nào thì sanh ra quä Ãy.

3.Nhân quä trong các loài Ƕng vÆt.

Loài chim sanh trÙng, nên chúng ta g†i trÙng là nhân, ch© khi Ãp nª thành con là quä; con chim Ãy trª låi làm nhân, sinh ra trÙng là Quä.

Loài thú sinh con, con Ãy là quä. Con thú l§n lên, trª låi làm nhân sanh ra con là quä. Con Ãy là quä. Con thú l§n lên, trª låi làm nhân sanh ra con là quä.

4.Nhân quä nÖi con ngÜ©i.

-VŠ phÜÖng-diŒn th‹-chÃt: Thân tÙ-Çåi là do bÅm thø khí huy‰t cûa cha mË, và do hoàn cänh nuôi dÜ«ng. VÆy cha mË và hoàn cänh là nhân, ngÜ©i con là quä, và cÙ ti‰p nÓi nhÜ th‰ mãi, nhân sanh quä, quä sanh nhân, không bao gi© dÙt.

-VŠ phÜÖng diŒn tinh-thÀn: Nh»ng tÜ tܪng và hành vi trong quá-khÙ, tåo cho ta nh»ng tánh-tình tÓt hay xÃu, m¶t n‰p-sÓng trong hiŒn tåi: tÜ-tܪng và hành-Ƕng quá-khÙ là nhân, tánh-tình n‰p-sÓng tinh-thÀn trong hiŒn-tåi là quä. Tánh-tình và n‰p-sÓng này låi là nhân, Ç‹ tåo ra nh¿ng tÜ-tܪng và hành-Ƕng trong tÜÖng lai là quä.

ñ‹ nhÆn ra cái phÀn tinh-thÀn quan-tr†ng này, chúng ta hãy dành riêng ra m¶t møc, Ç‹ Ç¥c-biŒt chú-š ljn hành-tܧng cûa nó dܧi Çây.

IV.Nhân quä vŠ phÜÖng diŒn tinh thÀn:

1.Nhân quä cûa tÜ-tܪng và hành-vi không tÓt:

·Tham: ThÃy tiŠn cûa ngÜ©i, n‡i lòng tham-lam sanh ta tr¶m c¡p, ho¥c gi‰t håi ngÜ©i là nhân; bÎ chû Çánh ÇÆp ho¥c Çâm chém, phäi tàn tÆt, hay bÎ nhà chÙc-trách b¡t giam trong khám-ÇÜ©ng, chÎu nh»ng ÇiŠu tra tÃn, Çau kh° là quä.

·Sân: NgÜ©i quá nóng-giÆn, Çánh-ÇÆp v® con, phá hoåi nhà cºa, chém gi‰t ngÜ©i không g§m tay là nhân; khi bi‰t giÆn Çau-ǧn, nhìn thÃy v® con bÎnh-hoån, nhà cºa tiêu tan, luÆt-pháp trØng-trÎ, phäi chÎu nhiŠu kh°-c¿c là quä.

·Si-mê: NgÜ©i say mê s¡c-døc, li‹u ngÕ hoa tÜ©ng, không có bi‰t s¿ hay dª, phäi trái là nhân; làm cho gia-Çình lûng-cûng, thân th‹ suy-nhÜ®c, trí-huŒ u-ám là quä.

·Nghi-ng©: SuÓt Ç©i cÙ nghi ng© viŒc này viŒc khác, ai nói gì cÛng không tin, ai làm gì cÛng không theo, Çó là nhân; k‰t cu¶c không làm nên ÇÜ®c viŒc gì cä, ljn khi lâm chung, buông xuôi hai bàn tay tr¡ng Çó là quä.

·Kiêu-mån: T¿ cho mình là hÖn cä, khinh-bÌ m†i ngÜ©i, chà-Çåp lên nhân-phÄm ngÜ©i chung quanh, là nhân; bÎ ngÜ©i ghét bÕ, xa lánh, sÓng m¶t Ç©i lÈ-loi, cô-Ƕc là quä. NghiŒn rÜ®u trà; chung nhau tiŠn båc æn nhÆu cho ngÕa-nguê là nhân; ljn lúc say-sÜa chén bát ng°n-ngang, gh‰ bàn nghiêng-ngã, nhiŠu khi gây ra chém gi‰t nhau làm nh»ng ÇiŠu t¶i-l‡i, phäi bÎ phåt vå và tù t¶i là quä.

·Say mê c©-båc: ThÃy tiŠn-båc cûa ngÜ©i muÓn hÓt vŠ mình, Ç¡m-ÇuÓi quanh næm, suÓt tháng theo con bài lá båc, là nhân; ljn lúc cûa h‰t nhà tiêu, n® nÀn vây kéo, thi‰u trܧc høt sau, thâm quÏ "thøt-két", là quä.

2.Nhân-quä cûa tÜ-tܪng và hành-vi tÓt:

NhÜ trên chúng ta Çã thÃy, nh»ng tÜ-tܪng hành-vi xÃu-xa tåo cho con ngÜ©i nh»ng hÆu quä Çen-tÓi, nhøc-nhã, kh° Çau nhÜ th‰ nào, thì nh»ng tÜ-tܪng và hành-vi ÇËp-Çë tåo cho con ngÜ©i nh»ng hÆu quä sáng-lån, vinh-quang và an vui nhÜ th‰ Ãy.

NgÜ©i không có tánh tham-lam bÕn-sÈn, thi tÃt không bÎ cûa tiŠn trói bu¶c, tâm-trí ÇÜ®c thänh-thÖi. NgÜ©i không nóng giÆn, tÃt ÇÜ®c sÓng trong cänh hiŠn-hòa, gia Çình êm-Ãm; ngÜ©i không si mê theo s¡c-døc, thì tÃt ÇÜ®c gia-Çình kính n‹, trí huŒ sáng-suÓt, thân th‹ tráng kiŒn; ngÜ©i không hay ng©-v¿c, có ÇÙc tin, thì hæng-hái trong công viŒc, ÇÜ®c ngÜ©i chung quanh tin cÆy, dÍ thành t¿u trong Ç©i; ngÜ©i không ngåo-mån thì ÇÜ®c bån bè quí chu¶ng, niŠm-nª Çón ti‰p, tÆn tâm giúp-Ç« khi mình g¥p tai-bi‰n. NgÜ©i không rÜ®u chè, c©-båc thì không ljn n‡i túng thi‰u, bà con quen bi‰t kính n‹, yêu vì... Nh»ng ÇiŠu này, tܪng không cÀn phäi nói nhiŠu, quš džc giä cÛng chán bi‰t. H¢ng ngày quanh chúng ta, nh»ng cänh tÜ®ng nhân và quä Ãy, diÍn ra không ng§t, chÌ cÀn giª t© báo h¢ng ngày, džc các møc tin tÙc là thÃy ngay.

Nói m¶t cách t°ng-quát, vŠ phÜÖng diŒn tinh-thÀn cÛng nhÜ vÆt-chÃt, ngÜ©i ta gieo thÙ gì, thì g¥p thÙ Ãy. NgÜ©i Pháp có câu: "M‡i ngÜ©i là con ÇÈ cûa công nghiŒp mình".

V.L®i ích Çem låi cho chúng ta do s¿ hi‹u bi‰t và áp døng luÆt Nhân Quä. 

1.LuÆt Nhân-quä tránh cho chúng ta nh»ng mê tín dÎ Çoan, nh»ng tin tܪng sai lÀm vào thÀn quyŠn:

LuÆt nhân quä cho chúng ta thÃy ÇÜ®c th¿c-trång cûas¿ vÆt; không có gì là mÖ-hÒ, bí hi‹m. Nó vén lên tÃt cä nh»ng cái màn Çen tÓi, phÌnh-ph© cºa mê-tín dÎ-Çoan, Çang bao trùm s¿ vÆt. Nó cÛng phû-nhÆn luôn cái thuy‰t chû-trÜÖng "Vån-vÆt do m¶t vÎ thÀn sinh ra, và có uy quyŠn thܪng phåt muôn loài". Do Çó, ngÜ©i hi‹u rõ luÆt nhân quä së không Ç¥t sai lòng tin tܪng cûa mình, không cÀu xin m¶t cách vô ích, không › låi thÀn quyŠn, không lo s® hoang mang.

2.LuÆt nhân quä Çem låi lòng tin tܪng vào chính con ngÜ©i:

Khi Çã bi‰t cu¶c Ç©i cûa mình là do nghiŒp nhân cûa mình tåo ra, mình là ngÜ©i th® t¿ d¿ng Ç©i mình, mình là kÈ sáng tåo, mà không tin tܪng ª mình thì còn tin tܪng ª ai n»a? Lòng t¿ tin Ãy là m¶t sÙc månh vô cùng quš báu, làm cho con ngÜ©i dám hoåt-Ƕng, dám hy-sinh, hæng hái làm ÇiŠu tÓt. Vì nh»ng hành-Ƕng tÓt ÇËp Ãy, h† së bi‰t là nh»ng cái nhân quš báu, Çem låi nh»ng cái k‰t-quä ÇËp Çë.

3.LuÆt nhân quä làm cho chúng ta không chán nän, không trách móc:

NgÜ©i hay chán-nän, hay trách móc là vì Çã Ç¥t sai lòng tin cûa mình, là vì Çã có thói quen › låi ª kÈ khác, là vì Çã hܧng ngoåi. NhÜng khi Çã bi‰t là Ƕng l¿c chính, là nguyên-nhân chính cûa m†i thÃt-båi hay thành-công, thì còn chán nän trách móc ai n»a? ñã bi‰t mình là quan-tr†ng nhÜ th‰, thì chÌ còn lo t¿ sºa mình, thôi gieo nhân xÃu, Ç‹ khÕi phài g¥t quä xÃu, tránh tåo giÓng ác Ç‹ khÕi mang quä ác.

VI.Quy‰t nghi:

1. Có ngÜ©i nghï r¢ng: Nhân quä là m¶t luÆt t¿-nhiên rÃt Çúng-Ç¡n công b¢ng, sao có ngÜ©i cä Ç©i hiŠn tØ là låi g¥p l¡m tai nån kh° sª; trái låi, nh»ng ngÜ©i hung ác, sao låi vÅn ÇÜ®c an bình? 

ñáp: Nh»ng Çoån trên Çã nói, th©i-gian ti‰n-tri‹n tØ nhân ljn quä, có khi nhanh khi chÆm, chÙ không phäi khi nào cÛng ÇÒng nhau. Có cái nhân dÅn d¡t ljn quä ngay; có cái nhân tØ Ç©i này, ljn Ç©i sau m§i hình-thành quä v.v...

VÆy n‰u có ngÜ©i trong Ç©i hiŒn-tåi làm viŒc hung-ác, mà ÇÜ®c an lành, là do ki‰p trܧc h† tåo nhÖn hiŠn tØ. Còn cái nhÖn hung ác, m§i tåo trong Ç©i nay, thì tÜÖng-lai hay qua Ç©i sau, h† së chÎu quä-báo. CÛng nhÜ có ngÜ©i næm nay æn chÖi, không làm gì h‰t, mà v¤n no Çû, là nh© næm rÒi h† có làm, có tiŠn cûa Ç‹ dành vÆy. Còn các nhân æn chÖi không làm næm nay, thì sang næm h† së chÎu quä Çói rách.

Còn ngÜ©i Ç©i nay hiŠn tØ, làm các ÇiŠu phܧc-thiŒn, mà vÅn g¥p tai nån, kh° sª, là do Ç©i trܧc, h† tåo nh»ng nhÖn không tÓt. Cái nhÖn hiŠn-tØ Ç©i nay, qua Ç©i sau h† së hܪng quä vui. CÛng nhÜ có ngÜ©i tuy næm nay siêng næng làm ru¶ng, mà vÅn thi‰u høt, là vì nhân æn chÖi næm vØa rÒi. Cái nhân siêng-næng næm nay, sang næm h† së hܪng quä sung-túc. Do Çó, C°-nhân có nói:

ThiŒn ác Çáo ÇÀu chung h»u báo,

ChÌ tranh lai täo d» lai trì.

(ViŒc lành hay viŒc d» ÇŠu có quä báo, chÌ khác nhau ljn s§m hay mu¶n mà thôi)

2. Có ngÜ©i hÕi: Theo luÆt nhân-quä thì ai làm nÃy chÎu: cha làm t¶i, con không th‹ thay th‰ ÇÜ®c; con làm t¶i, cha không th‹ thay th‰ ÇÜ®c. Sao thÃy có nh»ng viŒc: cha làm con phäi chÎu liên-can, con làm cha phäi chÎu änh hܪng?

Trä l©i: Trong kinh PhÆt dåy: Nhân quä nghiŒp báo có hai thÙ: BiŒt-nghiŒp và C†ng-nghiŒp. 

BiŒt-nghiŒp là nghiŒp báo riêng cûa m‡i chúng-sinh, nhÜ mình có h†c nhiŠu thì mình bi‰t nhiŠu, mình æn thì mình no, mình siêng næng thì mình dÍ thành công, mình nhác lÜ©i thì mình thÃt båi.

C†ng-nghiŒp là nghiŒp chung cho nhiŠu chúng-sinh; cùng sÓng trong m¶t hoàn cänh. NhÜ ngÜ©i ViŒt-Nam, sÓng trên mänh ÇÃt chº S này, trong giai-Çoån chi‰n tranh ViŒt-Pháp vØa qua, thì dù giàu, dù nghèo, dù tri thÙc, dù bình-dân, ÇŠu chÎu änh hܪng chung cûa chi‰n tranh; nhÜ sanh ª m¶t nܧc tiŠn-ti‰n, thì m‡i ngÜ©i ÇŠu tÜÖng ÇÓi ÇÜ®c hܪng m¶t Ç©i sÓng vÆt chÃt ÇÀy-Çû hÖn ª m¶t nܧc bán khai. ñã chung sanh trong m¶t gia Çình, m¶t xÙ-sª hay m¶t dân-t¶c, cÓ-nhiên cái nghiŒp quä phäi có liên-quan v§i nhau. Sách có câu:

NhÃt nhÖn tác phܧc, thiên nhÖn hܪng;

ñ¶c th† khai hoa, vån th† hÜÖng.

( M¶t ngÜ©i làm phܧc, ngàn ngÜ©i ÇŠu ÇÜ®c änh hܪng; m¶t cây tr° hoa, muôn cây chung quanh ÇŠu ÇÜ®c thÖm lây).

C. K‰t LuÆn:

Chúng ta Çã bi‰t rõ giá trÎ cûa luÆt nhân-quä, vÆy chúng ta nên Çem bài h†c này ra áp døng vào m†i công viŒc h¢ng ngày cûa chúng ta. Khi chúng ta làm m¶t công viŒc gì, nói m¶t l©i gì, cÛng nên nghï trܧc ljn k‰t-quä tÓt hay xÃu cûa nó, chÙ ÇØng làm liŠu, nói liŠu, rÒi phäi chÎu hÆu quä Çau kh°, nhøc-nhã trong tÜÖng lai. N‰u chúng ta làm ÇÜ®c nhÜ th‰, thì chúng ta së thÃy tánh-tình và hành-vi cûa chúng ta, m‡i ngày m‡i cäi ti‰n, các viŒc sái quÃy së giäm b§t, các viŒc lành càng thêm tæng-tܪng. Và do s¿ gieo nhân toàn thiŒn Çó, tØ ÇÎa vÎ ngÜ©i, chúng ta có th‹ ti‰n dÀn lên ljn quä vÎ thánh hiŠn, siêu nhân.

Ban Ho¢ng Pháp